W jednym z ostatnich wyroków Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że opłaty za pobyt członka rodziny w DPS nie mogą być zbyt wysokie dla pozostałych członków rodziny
Ustalając opłaty za pobyt obojga rodziców w domu pomocy społecznej (DPS), należy wziąć pod uwagę, że podwójny koszt obciążający ich dziecko spowoduje spadek jego dochodu poniżej kryterium określonego w ustawie o pomocy społecznej – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, obowiązanymi do wnoszenia opłaty za pobyt w DPS są w pierwszej kolejności mieszkaniec domu, w drugiej kolejności małżonek oraz zstępni przed wstępnymi, a w ostatniej kolejności gmina, z której osoba została skierowana do DPS.
Określony w ustawie sposób odpłatności za pobyt w DPS pozwala na rozłożenie kosztu pobytu w DPS zarówno na samorząd jak i na pozostałych członków rodziny oraz na samego pensjonariusza.
W sytuacji, gdy w sprawie występuje wiele osób, które potencjalnie mogą być obciążone kosztami opłat, to organ powinien był prowadzić postępowanie jednocześnie w stosunku do wszystkich osób należących do tego samego kręgu podmiotów zobowiązanych do ponoszenia opłaty za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej. Osoby te powinny być zawiadomione o wszczęciu postępowania i powinny być stronami tego postępowania, a także ich wszystkich powinna dotyczyć decyzja wydana w sprawie ustalenia obowiązku odpłatności za pobyt mieszkańca w domu pomocy społecznej.
Obowiązek pokrywania kosztów pobytu członka rodziny w DPS nie jest obowiązkiem alimentacyjnym, lecz publicznoprawnym ciężarem powstającym z chwilą przyjęcia mieszkańca do DPS. Poniesienie tego obowiązku ma na celu pokrycie określanych w trybie administracyjnym kosztów utrzymania mieszkańca w DPS. Zatem nie należy go utożsamiać z obowiązkiem alimentacyjnym.
Sam obowiązek ponoszenia kosztów przez jedną osobę nie oznacza, że pozostali członkowie rodziny mogą nie być również zobowiązani do ponoszenia takich kosztów.
Dla przykładu, jeden z rodziców zostaje umieszczony w DPS. Świadczenia tego rodzica w całości nie pokrywają kosztów pobytu w DPS. Wtedy do opłat zostają wezwane np. małżonek, dzieci, wnuki, rodzice dziadkowie.
Co istotne, z kręgu osób zobowiązanych do wnoszenia opłat zwolnione jest rodzeństwo. Oczywiście o wysokości opłaty danej osoby decyduje kryterium dochodowe tj. ile dana osoba uzyskuje dochodów.
Jako ostatni podmiot zobowiązany do ponoszenia opłaty za pobyt w DPS jest samorząd. Samorząd (gmina) pokrywa różnicę między średnim kosztem utrzymania w DPS, a opłatami wnoszonymi przez inne osoby obowiązane (pensjonariusza i rodzinę).
Ostatni wyrok NSA wskazał jednak, że przy uwzględnianiu wysokości opłatności członka rodziny za pobyt np. rodziców w DPS należy uwzględnić również stan majątkowy osoby zobowiązanej. Opłata wnoszona np. przez dzieci nie może zbytni obciążać budżetu danej osoby.