Unijna dyrektywa 2019/1937 zobligowała m.in. i Polskę do wdrożenia przepisów w zakresie sygnalistów i przepisy te z dużym opóźnieniem będą obowiązywały od 25 września 2024 r.
Oznacza to, iż do tego dnia wszystkie podmioty publiczne oraz prywatne (w szczególności spółki prawa handlowego), zatrudniające powyżej 50 osób, są zobowiązane m.in. do wdrożenia kanałów przyjmowania zgłoszeń o nieprawidłowościach, opracowania i przyjęcia procedury przyjmowania i rozpatrywania zgłoszeń oraz zapewnienia efektywnej ochrony sygnalistów w danej organizacji.
Niestety, ogromna większość zobowiązanych podmiotów nie przygotowała się do wdrożenia przepisów tzw. ustawy o sygnalistach.
Obowiązek ten dotyczy zarówno podmioty prywatne jak i podmioty publiczne.
Oczywiście, ustawa o sygnalistach przewiduje sankcje za nieterminowe wdrażanie obowiązków.
Odpowiedzialność taka pojawia się na gruncie prawa karnego m.in. osób odpowiedzialnych za ustanowienie procedury (np. w spółkach – co do zasady zarząd).
Nie ulega wątpliwości, że sama procedura wymaga dokładnego przeanalizowania treści samej ustawy ale i warunków panujących w danym podmiocie zobowiązanym do wdrożenia tychże przepisów.
Zgodnie z ustawą, kto chcąc, aby inna osoba nie dokonała zgłoszenia, uniemożliwia jej to lub istotnie utrudnia podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Brak wdrożenia procedury z pewnością może zostać potraktowany jako uniemożliwienie lub istotne utrudnianie dokonania zgłoszenia, dlatego w pewnych przypadkach może to być istotna okoliczność umożliwiająca skazanie z tego artykułu.
Dlatego też, każdy podmiot zobowiązany do stosowania tychże przepisów powinien podjąć działania zmierzające do opracowania i wdrożenia procedury ochrony sygnalistów.
Aby proces ten przebiegał sprawie, ważna jest współpraca z podmiotem który uwzględni wszystkie aspekty zarówno ustawy jak i struktury podmiotu.
Oczywiście pojawiają się sprzeczne komunikaty dotyczące daty początkowej (zarówno PIP jak i samo ministerstwo podają swego rodzaju wytyczne ale nie stanowi to prawa powszechnie obowiązującego i przed sądem trudno się będzie tym posiłkować) jednak większość profesjonalnych pełnomocników stoi na stanowisku, iż datą właściwą jest właśnie 25 września 2024 r.
Procedura zgłoszeń wewnętrznych, którą należy wdrożyć, ma pewien zakres elementów obligatoryjnych, których pominięcie może skutkować poważnymi konsekwencjami.
Podstawa prawna:
-
- ustawa z 14.06.2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz.U. poz. 928)
- dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz.Urz. UE L 305, s. 17)