Małżonek lub były małżonek może domagać się eksmisji drugiego małżonka lub byłego małżonka na różne sposoby (różne podstawy prawne => różne skutki prawne), uzależnione jest to od przyczyn eksmisji, tytułu prawnego do mieszkania (najem, użyczenie, prawo własności, spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego) jak i w zależności od tego, czy prawo do mieszkania wchodzi do majątku wspólnego małżonków.
EKSMISJA Z LOKALU NA PODSTAWIE USTAWY O OCHRONIE PRAW LOKATORÓW – art. 13 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (ustawa z dnia 21 czerwca 2001 roku o Ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie Kodeksu Cywilnego)
Jeśli małżonek lub były małżonek swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie – drugi małżonek/były małżonek może wytoczyć przeciwko niemu powództwo o nakazanie przez sąd eksmisji z tego mieszkania. Dotyczy to jednak małżonków/byłych małżonków zajmujących mieszkanie jako lokatorzy, nie dotyczy zaś sytuacji, gdy są współwłaścicielami mieszkania bądź gdy właścicielem mieszkania jest jedno z nich.
Pozew o eksmisję może złożyć: współmałżonek dotknięty przemocą w rodzinie, jak również inna wspólnie zamieszkująca w tym lokalu osoba.
Pozew składa się przeciwko: małżonkowi, rozwiedzionemu małżonkowi, innemu współlokatorowi tego samego lokalu
Podstawa wniosku: sprawca swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie
Pozew składa się do wydziału cywilnego sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania sprawcy, w dwóch egzemplarzach z załącznikami (opłata 200 zł) lub wniosek o zwolnienie z kosztów i opłat (odpowiedni formularz).
Do pozwu należy dołączyć wszelkie dokumenty świadczące o przemocy (np. zaświadczenie lekarskie (obdukcja lub od lekarza rodzinnego), spis interwencji policji, lista świadków, dokument Niebieska Karta, sprawozdanie z nagrania awantury, zaświadczenie z grupy wsparcia, ośrodka interwencji kryzysowej, inne zaświadczenie, akt własności mieszkania, umowa najmu, akt małżeństwa
Eksmisji na podstawie ustawy o ochronie praw lokatorów nie można orzec, gdy prawo do lokalu przysługuje wyłącznie sprawcy przemocy w rodzinie, którego eksmisja ma dotyczyć.
Jeżeli sąd nakaże opuszczenie lokalu w związku ze stosowaniem przemocy wobec najbliższych, sprawcy nie przysługuje pomieszczenie tymczasowe, ani też lokal socjalny i nie ma zastosowania okres ochronny, w którym eksmisji się nie wykonuje.
EKSMISJA Z LOKALU NA PODSTAWIE ART. 11a USTAWY O PRZECIWDZIAŁANIU PRZEMOCY W RODZINIE (ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie)
Jeśli sprawcą przemocy jest małżonek lub były małżonek; nie ma w tym przypadku znaczenia, jaki tytuł prawny przysługuje małżonkom lub jednemu z nich do lokalu mieszkalnego – czy jest to mieszkanie wynajmowane, użyczone itp., spółdzielcze, czy własnościowe – i czy prawo do lokalu jest majątkiem wspólnym. Przesłanką do wydania przez sąd orzeczenia o zobowiązaniu do opuszczenia mieszkania jest bowiem fakt, że członek rodziny czyni szczególnie uciążliwym „wspólne zamieszkiwanie”
Wniosek o eksmisję może złożyć: współmałżonek lub partner (jeśli nie ma zawartego związku małżeńskiego)dotknięty przemocą w rodzinie lub inny członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie
Wniosek taki składa się przeciwko: małżonkowi/partnerowi lub innemu członkowi rodziny wspólnie zajmującemu mieszkanie
Wniosek taki składa się jeżeli sprawca swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie
Wniosek składa się do wydziału cywilnego sądu rejonowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania sprawcy, w dwóch egzemplarzach z załącznikami (świadczące o przemocy)
Konieczne jest wniesienie opłaty sądowej.
Sprawa taka jest rozpatrywana w trybie nieprocesowym, w trybie „przyśpieszonym” po przeprowadzeniu rozprawy w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.
Ale orzeczenie sądu staje się wykonalne z chwilą ogłoszenia. Eksmisja sprawcy przemocy możliwa jest nawet jeśli jest właścicielem lokalu, współwłaścicielem, najemcą lub gdy przebywa w lokalu bez żadnych do niego praw.
Niestety, orzeczenie eksmisji w tym trybie nie oznacza, ze eksmitowany traci wyżej wymienione prawa do tego mieszkania, zostają one zachowane, natomiast traci prawo do korzystania z mieszkania i zobowiązuje go do jego opuszczenia.
EKSMISJA W POSTĘPOWANIU W SPRAWIE O ROZWÓD LUB SEPARACJĘ NA PODSTAWIE ART 58 § 2 KODEKSU RODZINNEGO I OPIEKUŃCZEGO
Jeżeli małżonkowie zajmują wspólne mieszkanie, a jeden z małżonków, uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie swym rażąco nagannym postępowaniem (np. przemoc, alkoholizm),– wówczas sąd może w wyjątkowych wypadkach nakazać w wyroku rozwodowym jego eksmisję na żądanie drugiego małżonka.
Niestety nie można zastosować tego rozwiązania, gdy lokal mieszkalny stanowi majątek osobisty małżonka, który miałby być eksmitowany – gdy mieszkanie nie wchodzi do majątku wspólnego.
Do takiej eksmisji może dojść, gdy lokal zajmowany przez małżonków zarówno na podstawie umowy najmu, użyczenia itp., gdy jest to mieszkanie spółdzielcze przysługujące obojgu małżonkom jak i gdy małżonkowie są współwłaścicielami mieszkania.
EKSMISJA W SPRAWIE O PODZIAŁ MAJĄTKU PO USTANIU WSPÓLNOŚCI MAJĄTKOWEJ
Jeśli prawo do lokalu wchodzi do majątku wspólnego, na żądanie małżonka, któremu sąd przyznaje prawo do lokalu mieszkalnego, sąd orzeka eksmisję drugiego małżonka.
Wspólność ustawowa ustaje w wyniku orzeczonego przez sąd rozwodu, separacji, rozdzielności majątkowej, zawarcia przed notariuszem umowy majątkowej ustanawiającej rozdzielność majątkową, orzeczenia przez sąd ubezwłasnowolnienia małżonka, ogłoszenia upadłości przez małżonka.
EKSMISJA PRZY ROZWODZIE LUB SEPARACJI
KTO MOŻE ZŁOŻYĆ WNIOSEK O EKSMISJĘ:
- współmałżonek dotknięty przemocą w rodzinie, który składa wniosek o rozwód lub separację
PRZECIWKO KOMU:
- małżonkowi wspólnie zajmującemu mieszkanie
NA JAKIEJ PODSTAWIE:
- jeżeli sprawca swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie
Podstawa prawna: art. 58 par. 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
GDZIE ZŁOŻYĆ WNIOSEK:
- prośbę o orzeczenie eksmisji należy wyrazić w pozwie o rozwód/separację, składa się go w sądzie okręgowym
- za żądanie eksmisji przy rozwodzie lub separacji nie wnosi się dodatkowych opłat, oprócz opłaty za pozew rozwodowy
Ważne jest, iże Sąd nie orzeknie eksmisji w wyroku rozwodowym w przypadku, gdy prawo do lokalu stanowi odrębny majątek (własność) sprawcy przemocy, np. nabyty przed zawarciem związku małżeńskiego, otrzymany w spadku lub jako darowiznę (o czym powyżej).
Warto zadbać aby w wyroku zawarte było stwierdzenie że eksmisja orzeczona jest w związku z przemocą w rodzinie, wtedy przy wykonywaniu eksmisji wyłączone było stosowanie przepisów ochronnych.