Po wielu latach ustawa o pomocy społecznej doczekała się nowelizacji. Od 2022 r. obowiązuje nowe brzmienie art. 64 ustawy o pomocy społecznej, zgodnie z którym:
Art. 64 [Zwolnienie z opłaty]
Osoby wnoszące opłatę lub obowiązane do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej można zwolnić z tej opłaty częściowo lub całkowicie, na ich wniosek, po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego, w szczególności jeżeli:
1) wnoszą opłatę za pobyt innych członków rodziny w domu pomocy społecznej, ośrodku wsparcia lub innej placówce;
2) występują uzasadnione okoliczności, zwłaszcza długotrwała choroba, bezrobocie, niepełnosprawność, śmierć członka rodziny, straty materialne powstałe w wyniku klęski żywiołowej lub innych zdarzeń losowych;
3) małżonkowie, zstępni, wstępni utrzymują się z jednego świadczenia lub wynagrodzenia;
4) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty jest w ciąży lub samotnie wychowuje dziecko;
5) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty lub jej rodzic przebywała w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej, na podstawie orzeczenia sądu o ograniczeniu władzy rodzicielskiej osobie kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańcowi domu;
6) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty przedstawi wyrok sądu oddalający powództwo o alimenty na rzecz osoby kierowanej do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu.
7) osoba obowiązana do wnoszenia opłaty wykaże, w szczególności na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku, rażące naruszenie przez osobę kierowaną do domu pomocy społecznej lub mieszkańca domu obowiązku alimentacyjnego lub innych obowiązków rodzinnych względem osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty.
Zgodnie z wprowadzoną zmianą np. dorosłe dziecko nie będzie już zobowiązane do ponoszenia opłat za rodziców, jeśli ci np. rażąco naruszali obowiązek alimentacyjny wobec tego dziecka tj. nie płacili orzeczonych alimentów lub w sposób rażący naruszali inne obowiązki rodzicielskie.
Co więcej zgodnie z art. 64a [Zwolnienie z opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej] „Osobę obowiązaną do wnoszenia opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej zwalnia się całkowicie z tej opłaty, na jej wniosek, pod warunkiem że przedstawi prawomocne orzeczenie sądu o pozbawieniu tego mieszkańca władzy rodzicielskiej nad tą osobą i oświadczy, że władza rodzicielska nie została przywrócona lub prawomocne orzeczenie sądu o skazaniu tego mieszkańca za umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego popełnione na szkodę osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty, jej zstępnego, małoletniego lub pełnoletniego nieporadnego ze względu na wiek, stan psychiczny lub fizyczny rodzeństwa lub jej rodzica, chyba że skazanie uległo zatarciu. Zwolnienia te obejmują zstępnych osoby zwolnionej z opłaty za pobyt mieszkańca domu w domu pomocy społecznej. „
Oznacza to, że jeśli zdarzały się przypadki, gdy gminy nakładały obowiązek opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej na dorosłe dziecko pensjonariusza, który przez lata nie utrzymywał kontaktu z rodziną i uchylał się od płacenia alimentów to w obecnym stanie prawnym krewny może być zwolniony z obowiązku opłaty za pobyt pensjonariusza w DPS.
Zgodnie z nowymi przepisami z opłaty zwolniona ma być także osoba, która została pokrzywdzona przestępstwem umyślnym ściganym z oskarżenia publicznego, popełnionym przez tego pensjonariusza. Dotychczas zwolnienie z opłaty dotyczyło jedynie przestępstwa z użyciem przemocy.
Zwolnienie z odpłatności za pobyt członka rodziny w DPS-ie dotyczyć będzie przestępstw popełnionych zarówno na szkodę osoby obowiązanej do wnoszenia opłaty, jej małoletniego rodzeństwa lub jej rodzica (tak jak dotychczas), jak również tych, w których pokrzywdzonym jest dziecko tej osoby lub pełnoletnie – nieporadne ze względu na wiek lub stan zdrowia – rodzeństwo.
Sama procedura nie będzie automatyczna, konieczne będzie całe postępowanie i wiele dowodów aby wykazać np. rażące niedbalstwo rodzica, zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich itp. Dlatego warto w trakcie tej procedury skorzystać z pomocy prawnej tak aby uniknąć jakichkolwiek błędów.