Podpisując umowę o dofinansowanie należy liczyć się z szeregiem obowiązków oraz z koniecznością rygorystycznego przestrzegania czynności określonych w tejże umowie (m.in. co do zakresu projektu jak i np. co do terminów określonych w umowie).
Niestety, umowy o dofinansowanie zazwyczaj są bardzo długie, skomplikowane i zawiłe a beneficjenci skupiają się raczej na realizacji projektu od strony technicznej / logistycznej niż na stronie formalnoprawnej i administracyjnej.
Niestety wszelkie zaniechania lub naruszenia postanowień umowy (projektu) np. terminów, zakresu raportowania mogą skutkować obowiązkiem zwrotu dofinansowania ze środków unijnych.
Przyczyny obowiązku zwrotu dotacji / dofinansowania
Przyczyny obowiązku zwrotu dofinansowania / dotacji określone są w art. 207 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
I tak w przypadku gdy środki przeznaczone na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich są:
- wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem,
- wykorzystane z naruszeniem procedur,
- pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości
– podlegają zwrotowi wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków, w terminie 14 dni od dnia doręczenia ostatecznej decyzji, na wskazany w tej decyzji rachunek bankowy.
W przypadku ustalenia, że niezgodnie z przeznaczeniem wykorzystana została jedynie część dotacji, organ powinien co do zasady zażądać zwrotu jedynie tej części powierzonych środków. Jeżeli natomiast okaże się, że pomimo nierozliczenia się w terminie, udzielona dotacja została w całości wykorzystana zgodnie z celem określonym w umowie o realizacji zadania publicznego, organ ma możliwość umorzenia postępowanie (art. 105 kpa).
Wezwanie do zwrotu dofinansowania / dotacji – kiedy jest wydawane
Jeśli organ stwierdzi, iż beneficjent otrzymane dofinansowanie wykorzystał niezgodnie z przeznaczeniem, wykorzystał dofinansowanie z naruszeniem procedur lub pobrał nienależne dofinansowanie lub w nadmiernej wysokości, to beneficjent wzywany jest do zwrotu dotychczas pobranych środków wraz z odsetkami liczonymi jak dla zaległości podatkowych, w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania.
Dlatego we wszelkich postępowaniach w przedmiocie zwrotu dofinansowania tak kluczowe jest podjęcie natychmiastowych działań. Biorąc pod uwagę m.in. zazwyczaj znaczne kwoty dotacji (kilkadziesiąt / kilkaset tysięcy/ lub milionów złotych) każde niewłaściwe działanie i każdy dzień zwłoki może oznaczać konieczność zapłaty dodatkowych odsetek w wysokości kilku / kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Jest to kluczowy moment do podjęcia działań zmierzających do wykazania, iż wszelkie działania beneficjenta były prawidłowe a decyzja organu o zwrocie jest nieprawidłowa. Niestety, stopień skomplikowania zasad finansowania dofinansowania jest znaczny i dlatego wielu beneficjentów niestety nie radzi sobie z wyjaśnianiem powstałych wątpliwości. Jeśli ewentualna korespondencja i wymian stanowisk z organem będzie nieskuteczna, beneficjent otrzymuje decyzję o zwrocie dotacji / dofinansowania.
Decyzja o zwrocie dofinansowania – co to jest
Decyzja o zwrocie dotacji / dofinansowania określa już tylko i wyłącznie kwotę i termin zwrotu dotacji / dofinansowania i termin, od którego nalicza się odsetki, oraz sposób zwrotu środków.
Podkreślić należy, iż zwrot dotacji następuje na drodze administracyjnoprawnej, gdyż dotacje należą do środków publicznych, służących realizacji celów publicznych, a zatem organy udzielające dotacji działają na podstawie przepisów prawa administracyjnego.
Od tego momentu mamy do czynienia z postępowaniem administracyjnym.
Odwołanie od decyzji w sprawie zwrotu dotacji / dofinansowania
Kluczowe jest, iż od takiej decyzji można się odwołać (lub wnieść o ponowne rozpatrzenie sprawy, w zależności od tego, jaki organ daną decyzję wydał).
Niestety, jeśli odwołanie okaże się nieskuteczne – należy zdecydowanie złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Odsetki
W sytuacji wykorzystania dotacji niezgodnie z jej przeznaczeniem odsetki od dotacji podlegającej zwrotowi, nalicza się począwszy już od dnia przekazania ich beneficjentowi.
Procedura
W decyzji o zwrocie dofinansowania / dotacji opisana będzie ewentualne procedura odwoławcza tj. w jakim terminie i gdzie należy kierować ewentualne odwołanie.
Termin zwrotu dotacji / dofinansowania
Zwrot dotacji następuje na drodze decyzji administracyjnej. Warunkiem wydania decyzji administracyjnej jest ustalenie, że dotacja została wykorzystana niezgodnie z przeznaczeniem lub została pobrana nienależnie lub w nadmiernej wysokości (por. wyrok WSA w Kielcach z dnia 7 marca 2012 r., sygn. akt II SA/Ke 45/12, LEX nr 1138508).
Podstawa prawna
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem dotacje należą do środków publicznych, służących realizacji celów publicznych, a zatem organy udzielające dotacji żądając zwrotu dotacji / dofinansowania żądają ich zwrotu na podstawie przepisów prawa administracyjnego. Dlatego też, w razie zaistniałego sporu o zwrot dotacji / dofinansowania, zastosowanie mają przepisy administracyjne a nie przepisy cywilne (np. wyrok WSA w Opolu z dnia 15 września 2010 r., sygn. akt I SA/Op 454/10).